مرشد و مارگاریتا

کتاب گرگ بیابان : گرگ بیابان سرگذشت هنرمند عصر ماست که از دست خود و روزگار بی‌بندوبار در رنج است. مشکلات و دردهایی که طبایع هنرمند در مراحل گوناگون زندگی با آن روبه رو هستند، در این کتاب گاه به صورتی دردناک و آتشین و گاه به نحوی ملایم و معتدل توصیف شده است. انتخاب چنین موضوعی در ادبیات آلمانی سابقه فراوان دارد. ورتر در اثر گوته، نولتن نقاش قهرمان موریکه یا ایماگو آفریده ذهن شپیتلر همه هنرمندانی هستند که رنج می‌کشند و با محیط خود سر سازگاری ندارند. در آن قسمت از آثار گوته، کلره یا شپیتلر که جنبه حدیث نفس و حسب حال دارند، محیط دنیای خارج و اشیاء و اشخاص با احساسات تند و تیز و آتشین افراد تعارض دارند و همه جا بین حقیقت و مجاز و واقعیت و خیال ورطهای عمیق پیدا می‌شود. هرمان هسه نیز طبع هنرمند بسیار حساسی دارد و به همین جهت زشتی این جهان و تمدن تکنیکی معاصر را که بر اثر جنگ‌ها زخم خورده و افسار گسیخته شده است به خوبی احساس می‌کند. از برخورد و تصادم بین شاعری درون گرا، که به آمال زندگی خود دیگر اعتقادی ندارد، با مقتضیات خاص محیط شهر بزرگی که ایمان به پیشرفت و ترقی را به کلی از دست داده، اثری همچون گرگ بیابان پدید آمده است که خصوصیات ممیزه هر دو، هم شاعر حساس بیمارگونه و هم محیط مریض و بی‌آرام و قرار او را به خوبی منعکس می‌سازد و...