کافه اروپا

کتاب کافه اروپا : در کافه اروپا اینگونه می خوانیم: در کشورهای اروپای شرقی تفاوت بین "ما" و "من" بسیار فراتر از تفاوتی صرفا در دستور زبان است. من همراه این "ما" بزرگ شدم. در مهدکودک، در مدرسه، سرکار. با گوش دادن به سخنرانی سیاستمدارانی که می گفتند: "رفقا، ما وظیفه داریم..." و ما رفیق ها همان کارهایی را می کردیم که به ما می گفتند. فردی که از یک جامعه توتالیتر بیرون می آید با "نه" گفتن است که مسئولیت فردی و ابتکار عمل را می آموزد و این راه با گفتن "من" شروع می شود. با اندیشیدن در قالب "من" و عمل کردن در قالب "من"، هم در محیط خصوصی و هم در ملأ عام. "ما" به معنی ترس، تسلیم و سر فرود آوردن است. به معنای جمعیتی ملتهب و یک نفر که برای سرنوشتشان تصمیم می گیرد. "من" به عکس، یعنی دادن فرصتی به فردیت و دموکراسی.