دشمن مردم

کتاب دشمن مردم : اما دشمن مردم این طور نیست. سبک کار بیشتر شبیه نقاشی بر پرده برای پرده خوانی است: مقیاس‌ها کلان، تمثیل‌ها آماده، و چهره‌ها مشخص‌اند گیرم گاهی چهره‌ای یا بخشی از ماجرایی یا شخصیتی تمثیلی در این تصاویر در ماجرا یا شخصیت تمثیلی دیگری بدود و نوعی جابه جایی عمدی پیش آید. ایبسن در این اثر نقالی و عروسک‌گردانی می‌کند؛ و در این روش، جزئیاتی که در آثار دیگر می‌بینیم، ضرورتی ندارد. به جرأت می‌توان گفت هیچ یک از آثار ایبسن، دست کم متون «معاصر» (رئالیستی) او، به اندازه این نمایشنامه با آثار فلسفی، مذهبی، سیاسی، علمی، و ادبی از دوران باستان تا زمان خودش رابطه بینامتنیتی ندارد (البته پر گنت، که از دوره درام منظوم او است، می‌تواند به دشمن مردم تنه بزند). منظورم این نیست که، بنابراین، دشمن مردم نسبت به آثاری که در بالا آوردم، ارزش هنری یا درون مایه‌ای کمتری دارد؛ نه! حرفم این است که نوع کار ایبسن اینجا فرق می‌کند، و همین کار را برای او آسان کرده است. بافتن حصیری بخش‌های مختلف این پرده بزرگ کاری دشوار و ستودنی است؛ اما تهیه این بافت حصیری در زمان کوتاه‌تری میسر بود و، البته، ایبسن نیز همین را می‌خواست و...